“Terwijl de ene persoon aarzelt omdat hij zich minderwaardig voelt, is een ander steeds bezig met het maken van fouten." ~ Henry C. Link
De meesten van ons vergelijken onszelf met anderen. Massamedia schijnen door de spotlights, de rijkste en meest getalenteerde mensen in ons leven, 24/7. Dit creëert de illusie dat we al deze mooie, slimme, jonge, atletisch, rijke, mensen kennen. Omdat we onszelf vergelijken met mensen die we kennen, kan deze illusie van 'moet alles wat je hartje begeerd hebben' ons navenant het gevoel geven dat we zelf niet goed zijn, en dit resulteert in slechter over onszelf denken. Negatieve gedachten kunnen ook over anderen gaan, en ook over objecten, en situaties. Heel vaak komen wat-als en worst-case-denken hierbij aan bod. Omdat men vaak niet beseft dat men negatieve gedachten heeft, kunnen deze onbewust blijven doorgaan. Het is een soort van stemmetje die je hoort, je ik. Veel mensen ervaren het alsof het wordt ingefluisterd, negatieve gedachten komen niet vanuit mezelf, en dit is ook deels waar. Het probleem is dat het een soort van obsessie kan zijn, waardoor je dwanggedachten krijgt. Negatieve gedachten kan je zeker overwinnen! Mits je weet wat ze zijn, ze kunnen accepteren, en uitdagen.
Het probleem is, dat we onszelf (onterecht) ongunstig kunnen vergelijken met anderen.
Een minderwaardigheidscomplex is een algemeen gevoel van het niet 'tot de streep durven komen'. Nu wil ik een onderscheid maken tussen weten en voelen. Ik weet dat ik mezelf minderwaardig voel tegenover de financiële situatie van Bill Gates, Stephen Hawking intellectueel, en miljoenen mannen esthetisch; maar deze kennis raakt me voor geen meter! Wetende dat je minderwaardig bent in sommige opzichten is heel anders dan minderwaardig voelen. Kennis die je soms ongunstig zou kunnen vergelijken met anderen kan inzicht en beleving zijn. Het is gek om proberen te beweren dat we allemaal zo goed als elkaar zijn op alle mogelijke manieren. Een minderwaardigheidscomplex is niet hetzelfde als het vertrouwen om te accepteren dat anderen je jaloers maken in sommige gebieden. Ware destructieve gevoelens van minderwaardigheid gebeuren, zelfs als we (objectief) beter zouden zijn dan anderen, maar onszelf op één of andere manier nog ongemakkelijk voelen.
– Negatief zelfbeeld
– Obsessief bezig met hoe eruit zien
– Altijd bezig met anderen te vergelijken
– Grote angst of stress bij een klein foutje (met name op het werk)
– Dwanggedachten
- Angst om te praten (met name in nabijheid van meerdere of hogere mensen)
- Antwoorden geven die dom overkomen, met name wanneer er een grapje wordt gemaakt, kan deze verkeerd worden begrepen of serieus worden genomen
- Podiumangst
- Vecht of vlucht reactie
- Vriesreactie / verstijving / verlammen
- Paranoia
– Drang voor plastische chirurgie
– Extreem slecht of juist extreem goed bijgehouden woonruimte
- Altijd dingen die net uit zijn (nieuwe Playstation, nog dikkere TV, auto, meubels etc.) willen kopen omdat iemand zich niet teniet wil doen tegenover anderen
- Makkelijk leningen afsluiten voor de nieuwste gadgets
– Dingen kopen die niet door de persoon gebruikt worden, puur het hebben
– Groter risico op verslaving van drugs, alcohol en gokken omdat deze de problemen laten vergeten.
- Financiële moeilijkheden / schulden
De symptomen verschillen per persoon, omdat dit complex zo'n breed begrip is. Iemand die één of enkele van deze symptomen laat zien hoeft niet per definitie minderwaardigheidscomplex te hebben. Echter, het is wel een richtlijn om minderwaardigheidscomplex te herkennen.
Gebrek aan zelfvertrouwen, het minderwaardigheidscomplex. Een groot aantal mensen lijdt aan hen. Wat zijn de oorzaken van minderwaardigheidscomplex? Een interessante observatie van een schrijver uit 1986 schrijft: “ik heb door de jaren heen geleerd dat mensen met overdreven veel zelfvertrouwen niet altijd de meest intelligente mensen zijn, zoals ik, door de jaren heen, diverse mensen heb leren kennen, die een overvloed in vertrouwen leken te hebben. Ik ben gekomen om je te laten beseffen dat ze vaak niet serieus zijn in goede oordeel en geen logica hadden, niet bijzonder goed geïnformeerd, en soms erg onwetend waren, dom volk. Aan de andere kant: ik heb mensen gekend met PhD graden in de natuurkunde die “ernstig verlamd” waren door een gebrek aan vertrouwen en problemen met minderwaardigheidsgevoelens hadden. Een persoon met een doctoraat in natuurkunde kan niet dom zijn. Gewoon te veel van het hoge intellectueel wordt vereist de concepten te kunnen ondervinden en begrijpen.” Dus wat de oorzaak van dit soort complexen kan zijn? Ik denk aan een paar dingen:
1. zwakheden en onvermogen, dat een persoon kan hebben waar hij steeds gevoelig voor is. Hij bouwt ze negatief op in zijn geest; hij maakt ze veel grotere dingen dan ze werkelijk zijn; hij maakt excessief zich zorgen en dat gaat over de belangrijke belangen heen.
2. Proberen om te moeilijke dingen te doen; het instellen van moeilijke taken voor zichzelf; het hebben van hoge normen voor zichzelf; het hebben van hoge verwachtingen voor zichzelf. De persoon die is rijk aan zelfvertrouwen, is vaak slechts een persoon die nooit iets van zichzelf heeft verwacht, heeft zelf nooit geprobeerd om iets moeilijks te doen, en is als gevolg daarvan zeer gelukkig en tevreden met zichzelf. Hij doet eenvoudige dingen, vermijdt moeilijke dingen, ziet het leven oppervlakkig, en is zeer tevreden met alles.
3. Angst dat het weer mis zal gaan
Als er iets voorheen is misgegaan, zoals het geven van een speech waarbij je een black-out kreeg, of die onvoldoende waardoor je bent gezakt op je examen, dan kan dit bij de herkansing (opnieuw een toespraak of examen) een doorn in het oog zijn. Puur door de ervaring is men bang om het weer mee te maken, en dit kan minderwaardigheid veroorzaken.
En dan is er nog een ander fenomeen dat in de picture kan komen. “Ik werd plotseling bang / had ineens angst en werd onzeker” De persoon beseft plotseling dat hij problemen heeft en wordt bang. Hij wordt als een vogel in een net gevangen, als een vis in het water die omcirkeld wordt door netten. Hij begint panisch te worstelen om eruit te komen en hoe meer hij worstelt des te meer verstrikt hij raakt. Hij raakt geobsedeerd met zichzelf en zijn problemen. Al zijn tijd en energie wordt ingenomen met het proberen om zijn weg te vinden uit de val waarin hij zich bevind. Angst en verbeelding kunnen zijn gedachten overnemen en hij begint allerlei afschuwelijke en tragische scenario's te verbeelden. Hij ziet zichzelf in brand gestoken worden van baan na baan; Hij ziet zichzelf verworpen, geminacht, uitgelachen; hij ziet zichzelf weggesleept worden naar psychiatrische inrichtingen, “ik ben gek, ik ben bang dat ik naar een gekkenhuis moet”. Als angst en onzekerheid zijn geest overnemen dan komt er meer en meer obsessie, en zijn problemen worden erger en erger.
Vertrouwend wetende dat Arjen robben sneller kan lopen kun je niet hetzelfde behandelen als minderwaardig voelen. Echte minderwaardigheidscomplexen geven het gevoel als:
– We moeten zo goed als anderen zijn.
– We zijn niet zo goed als anderen, maar we weten niet echt waarom dat zo is; een gegeneraliseerd gevoel van ontoereikendheid, niet gebaseerd op rationele oordelen.
In een wereld waarin we aan de ene kant aangemoedigd worden om spullen te kopen omdat we "de moeite waard" zijn, is het aan de andere kant gemakkelijk voor iemand met een reeds bestaande minderwaardigheidscomplex zich nog erger te voelen.
Het kan zijn dat je meerdere malen door een ouder, vriend, of pestkop verteld wordt dat je niet goed genoeg bent (er is een waargebeurd verhaal van een vrouw die herhaaldelijk door haar moeder werd verteld dat ze het 'lelijkste meisje in de straat was" en niemand vond haar lelijk). Sommige mensen zijn constant in vergelijking met andere mensen: "Waarom kan je niet wat meer op je zus lijken? Als ik die tas van Paris Hilton koop, dan lijk ik meer op haar...” Andere mensen voelen zich minderwaardig omdat ze perfectionisten zijn en het gevoel hebben dat ze zelf wat minder dan perfect zijn. “Niemand is perfect” zal je hun niet snel horen zeggen.
Minderwaardigheid, de betekenis ervan is: een persoon met negatieve gevoelens of gedachten over zichzelf, zichzelf omlaag halen, of altijd bezig zijn met vergelijken met anderen (met name hoger geplaatsten in de samenleving) zoals dingen met geld, spullen, en het soort werk. Zodra dit een obsessie wordt dan is er sprake van een minderwaardigheidscomplex. Deze stoornis heeft veel variaties: de één vindt zichzelf een lelijk eendje, de ander denkt dom te zijn en continu fouten te maken, en weer een ander is continu met “status” bezig m.b.t. vergelijken met anderen.
Ongeacht de reden van een minderwaardigheidscomplex, hier zijn een paar ideeën om te helpen:
Zoals ik al zei, we kunnen weten dat we minderwaardig zijn in sommige opzichten. Als je merkt dat je het gevoel hebt minderwaardig te zijn, vraag jezelf af: "Oke, aan wie voel ik me precies minderwaardig?" Beperk het naar beneden. Emotioneel denken is altijd slordig, dus draai het door tot het minder emotioneel te maken. Er zijn (op het moment van schrijven) bijna zeven miljard mensen op deze planeet (dit is de laatste keer dat ik ze heb geteld). Wat voor soort persoon denk je minderwaardig aan te voelen? Rijke mensen? Goed uitziende mensen? Zeer academische mensen? Mensen die je als volbracht ziet? De meeste mensen zijn deze dingen niet. Wat je ziet zijn alleen de maskers / de gezichten van de volbrachte missie. Iedereen heeft problemen, van beroemdheden tot complete regeringen. Zoals ik al eerder schreef: niemand is perfect, onthoud dat goed.
Nog specifieker; noem namen aan jezelf. "Eigenlijk voel ik me minderwaardig aan Bob in de straat." Waarom? Hoe, in het bijzonder, is Bob beter dan jij?
Vraag jezelf nu af op welke manieren Bob niet superieur is aan jou. Heeft hij je nederigheid gebracht? Of iets moois? Levenservaring? Als we te klein zijn met wat 'goed' of 'succesvol' is, dan hebben we meer kans om onszelf slechter te voelen. Geloof me, 'Bob' heeft problemen van zijn eigen.
Niemand heeft op zijn grafsteen geschreven: "Hier ligt Ralph, hij was vrij zoals Bob dat was". Alles wat Ralph kan zijn is Ralph (of de best mogelijke versie van zichzelf); hij is nooit Bob geweest. Iemand anders willen zijn is oké (achtig) als je vijftien bent. Maar hoe kan een imitator ooit trouw zijn aan zichzelf? Hij wordt geïnspireerd door iemand anders middels sommige van hun eigenschappen te kopiëren in wie je bent. Het betekent overigens niet proberen om hun exact zelfde leven te hebben.
Minderwaardigheid complexen gedijen op mensen die iemand willen zijn die ze niet zijn. Dit betekent niet dat we ons moeten beperken in verband met wat we kunnen doen, maar het betekent wel dat we het veel beter kunnen krijgen als we het niet proberen om iemand anders te zijn.
Het leven is in verwesterde provincies nu veel minder restrictief. In de jaren '50, werd er van je verwacht om te trouwen (misschien in begin twintig jaar) om kinderen een 'respectabele carrière' te gunnen, om kort haar of langer haar afhankelijk van geslacht te hebben, naar 'correct' te kleden, en de juiste adviezen te volgen. We hebben niet al deze normen aan de kant geschoven, en ik suggereer ook echt niet dat ze allemaal slecht zijn, maar de mensen zijn nu veel vrijer om een beetje anders te leven.
Niemand is een 'mislukking' als zij ongehuwd is bij veertig (of tachtig) jaar, of als iemand geen kinderen heeft, of nog nooit een traditioneel professionele carrière heeft gehad. Niet in termen van de huidige maatschappelijke normen; hoewel je ouders nog deze retrospectieve verwachtingen kunnen hebben die je kunnen hebben beïnvloed. Maar de manier van denken die vraagt: "Oh nee ik ben vijfenveertig nu moet ik eigenlijk al een hypotheek hebben, een partner, 2,4 kinderen zou ik moeten hebben zoals hoe andere mensen hebben!.!" is een val. Als je echt wilt dat deze dingen stoppen, dat is er een ding van belang; als je altijd in situaties alleen het gevoel hebt wat er van je verwacht wordt, vergeet dan niet dat je leven pas echt geleefd kan worden door jouw eigen beslissingen.
Maak gebruik van de wet van vrije wil, laat je niet maken door anderen. Wees niet bang als jij of je gezin geen dure televisie hebt, terwijl alle buren om je heen de grootste televisies hebben. Of als iedereen om je heen een dure mobiele telefoon heeft en jij niet. Sluit nooit een lening af omdat je bang bent er anders niet bij te horen. Durf uniek te zijn, de grootste beroemdheden (en dan heb ik het niet over die van televisie of muziek) durfden het aan om anders te zijn. Door middel van eigen beslissingen maken kan je veel verder komen.
Bij jezelf slecht vinden, bedenk een moment hoe je zou moeten zijn waarbij je jezelf niet minderwaardig voelt. Wat zou je moeten zien als: alles bezitten, of succesvol zijn. Weerspiegel nu: Zou dat alles echt jouw zijn? Of zou het zijn als een zwaan die zich voordeed als een eend?
Mensen die zich niet goed genoeg voelen hebben de neiging om te denken in 'alles of niets' manieren (enige emotie zal ons aansporen om dit te doen). Dit is een type van deze vereenvoudigde emotionele denken.
"Alleen als mijn neus rechter was... pas dan zou ik zelfverzekerd en gelukkig zijn!"
"Als ik tienduizend per jaar meer verdiende... pas dan zou mijn leven goed zijn!"
"Als ik precies hetzelfde als Bob kon zijn... pas dan zou ik me veel mijzelf voelen!"
Het leven werkt niet zo. Natuurlijk, je zou voor een tijdje wat meer vertrouwen hebben met een rechtere neus, maar je hebt veel meer kans om jezelf te vergeten te vergelijken met anderen wanneer je je leven op een duurzame manier leeft, dat je echte karakter sterke punten gebruikt van waarden en persoonlijke ideeën.
Bovenstaande informatie zal je wellicht ook leren bij een psycholoog. Daarnaast kan psychologische hulp zoals cognitieve gedragstherapie of exposuretherapie zeer effectief werken bij minderwaardigheidscomplex, sociale fobie, etc. als zelfbehandeling niet naar wens is. Dit wordt alleen geadviseerd als je er dagelijks door wordt belemmerd, en bovenstaande zelfhulp niet werkt. Onthoud goed dat iedereen fouten maakt, fouten maken is menselijk. Laat de angst niet domineren, maar een leerproces waarbij je jezelf met je angst (in dit geval angst om er niet bij te horen, of niet goed genoeg te zijn) confronteert Als je bijvoorbeeld veel last hebt van denken dat je alles fout doet, besef dan goed dat iedereen die met iets nieuws begint fouten zal maken. Blijf ontspannen, en schiet niet direct in de stress wanneer je per ongeluk een foutje hebt gemaakt (dit werkt namelijk averechts en zorgt voor meer fouten) maar laat het een ontspannen leerproces zijn waardoor je de fout in het vervolg niet nog eens zal maken. Bekijk je fout goed, denk er even goed over na, confronteer jezelf met de fout in plaats van ervoor te vluchten. Door confrontatie went je lichaam tevens dat het geen gevaarlijke situatie is zodra je iets fout hebt gedaan. Het is echt niet zoals in de tweede wereldoorlog, waarbij Joodse mensen in een concentratiekamp werden neergeschoten als ze iets fout deden, of niet goed genoeg functioneerden. Je kan jezelf zo gek maken als je zelf wil, maar vraag jezelf af of dit wel nodig is. Misschien is het beter om de bron aan te pakken en dat is de angst voor minderwaardigheid. Denk eens goed nuchter na over wat je vindt wat jou zo slecht maakt. Zijn er redenen voor? Is de negatieve overtuiging logisch? Hoe kan je immers van te voren al weten hoe iets zal gaan. Het is het moment dat je zelf maakt of breekt, maak het door ontspannen en logisch na te denken. Al zak je 10 keer voor je examen, je bent en blijft jezelf, iedereen is uniek. Accepteer iets waar je minder goed in bent. Iedereen heeft zijn talenten en kwaliteiten. Het is goed om over je problemen te praten bij je partner, familie, vrienden of andere geliefden. Zo hoef je het ook niet op te kroppen en kan je je hart luchten. Als je het lastig vindt om deze stoornis te overwinnen dan kan je het volgende doen: zorg voor een naaste, dit mag een vriend, familie, je partner, of andere geliefden zijn. Vertel eerst wat je probleem is, als ze dit nog niet weten. Bijvoorbeeld: ik vindt mezelf lelijk. Vervolgens ga je het hele verhaal vertellen maar op de drastische manier mogelijk. Melk je probleem helemaal uit. Bijvoorbeeld dat je de lelijkste mens op aarde bent, waardoor niemand met je zal willen trouwen, en niemand met je wil praten. En hoe zielig je bent als je later oud bent en geen kinderen en partner hebt. Als je je ding gedaan hebt, begin je vervolgens weer van vooraf aan.. vertel het hele verhaal.. En melk het helemaal uit. De bedoeling is dat je dit 5-10 keer in een sessie herhaald. Na een keer of drie gaat het steeds stommer klinken.. en dat is precies wat ik je wil laten bereiken met deze zelfhulp voor minderwaardigheidsgevoel.
Zoals de ontdekkingsreiziger en vertaler Sir Richard Burton schreef:
Doe wat de mannelijkheid gebiedt te doen, verwacht applaus van niemand anders dan Uzelf;
Hij die zijn zelfgemaakte wetten maakt en houdt, leeft nobel en sterft nobel.