Een leugentje om bestwil, denken we wel eens. Maar is dat wel zo? Vrienden of familieleden die liegen omdat ze verslaafd zijn aan drugs, alcohol, gokken of een hobby. Werknemers die niet eerlijk durven zijn tegenover hun baas als ze een dagje vrij willen. En wat je allemaal op televisie ziet is ook bij langer na niet koosjer. Een leugentje om bestwil, toch?
Kortom... de wereld zit vol bedrog.
Dit artikel gaat over de psychologie van liegen, verschillende soorten lieggedrag die er bestaan, wat de oorzaak van liegen is, hoe je liegen kan herkennen, en hoe je dit gedrag kan behandelen.
We hebben allemaal wel eens witte leugens verteld. Misschien vroeg een goede vriendin naar je mening over haar verschrikkelijke outfit en heb je haar laten weten dat het haar geld waard was of misschien wil je je ziek melden om te werken wanneer in je werkelijkheid erop uit gaat met een paar vrienden voor een dag vol plezier op het strand die je niet wilt missen; ongeacht de situatie, liegen is een onderdeel van het leven. Echter, witte leugens opstapelen kan een ernstige bedreiging vormen wanneer oneerlijkheid je gewone manier van omgaan met mensen wordt. Als de leugens zich ver genoeg uitbreiden, kunnen ze zich ontwikkelen tot een dwangmatig liegen stoornis.
Wat is de oorzaak van compulsief liegen?
Dwangmatig liegen (ofwel compulsief liegen) ontstaat vaak wanneer individuen nog jong zijn en verhoogt met de leeftijd. Geleidelijk vanaf de hele kindertijd tot adolescentie naar volwassenheid, kan liegen steeds vaker gebeuren, het geeft een getroffen persoon een gevoel van controle. Zij ervaren een gevoel van macht over situaties wanneer ze liegen en worden onrustig en ongemakkelijk wanneer ze worden gedwongen om de waarheid te vertellen. Al snel, wordt oneerlijkheid een gewoonte, die vervolgens leidt tot een indeling in de compulsieve stoornis liggende categorie.
Compulsief Liegen wordt vaak verward met pathologisch liegen, maar het is belangrijk om het verschil tussen de twee te kunnen herkennen. Dwangmatige leugenaars houden zich bezig met oneerlijkheid omdat het hun automatische reactie op vragen en situaties is, terwijl de pathologische leugenaars er alles aan zullen doen om andere mensen te manipuleren en hun doelen te bereiken met complete minachting voor de gevoelens van anderen, al hoeft dit niet altijd het geval te zijn. Echter, zowel dwangmatig en pathologisch liegen zijn verbonden aan antisociale persoonlijkheidsstoornis, beter bekend als "psychopathisch gedrag".
Symptomen en tekenen van compulsief liegen
•Frequente onnodige oneerlijkheid – leugens verkondigen zonder achterliggend doel, zoals: “ken je die nieuwe film al? – Ja, die ken ik al”
Het symptoom wat het meest gemakkelijk te herkennen is bij de diagnose van compulsief liegen is veelvuldig onnodige oneerlijkheid. Individuen zullen liegen over alles en nog wat, zelfs in gevallen wanneer ze niets te winnen hebben door de waarheid te verbergen. Zo kan een persoon getroffen met deze ongelukkige aandoening liegen op de vraag wat zijn of haar favoriete voedsel of drank is. In het merendeel van de situaties waarin deze vraag wordt gesteld is er geen logische reden om deze vragen op oneerlijke wijze te beantwoorden, maar voor een dwangmatige leugenaar gaat het automatisch. Dit resulteert vaak in inconsistentie in relaties van de dwangmatige leugenaar, en de aandoening kan problemen met de partner veroorzaken.
•Aandacht vragen
Een compulsieve liegstoornis ontwikkelt zich vaak al heel vroeg in de kindertijd, te wijten aan de behoefte van een kind of de wens om te zoeken naar aandacht van anderen. Door het fabriceren van verhalen in de kindertijd, kregen ze vaak fascinatie en ongeloof van de mensen om hen heen. Indien lieggedrag te lang wordt geaccepteerd, of de ouders het slechte voorbeeld geven, dan kan er een onherstelbare en compulsieve liegstoornis ontwikkelen.
•Verhaaltjes vertellen
Dwangmatige leugenaars kunnen constante behoefte voelen om verhalen te vertellen over hoe superieur ze zijn en ze over te brengen aan anderen, en dat ze meer aandacht dan de anderen verdienen. Om dit doel te bereiken, bouwen ze uitgebreide verhalen over zichzelf, vaak met fantastische avonturen en ongelooflijke prestaties die bedoeld zijn om ze weer te geven als een held in de ogen van hun collega's. Echter, zodra het individu wordt betrapt tijdens liegen, worden zij beschouwd met minachting en afkeer, die dan zorgt dat ze nog meer gaan liegen om hun onaangename naam beter te maken.
•Blijven volhouden
Hoewel dwangmatige leugenaars vaak het uiterste doen om anderen in de ban van hun bedrog te houden, komt er een keer dat het web van leugens zich ontrafelt en de leugenaar wordt gezien als zonder zijn oneerlijke muren. Wanneer dit gebeurt, werkt de leugenaar snel en verwoed aan die muren om ze weer op te bouwen, meer leugens verzinnen om zich weer op te bouwen als hoe hij eerder werd gezien. Dit gaat vaak gepaard met uitgebreide verhalen van valselijk worden beschuldigd, leugen na leugen construeren met de bedoeling om de verdediging van zijn of haar vermeende onschuld te bewijzen. Als deze methode - evenals elke andere poging tot liegen - mislukken en de dwangmatige leugenaar wordt gedwongen om de waarheid te vertellen, zal hij of zij vaak ongelooflijk nerveus worden en weer een groot deel van de ongemakkelijke gedrag uiten in leugens.
•Zelfde verhaal, verschillende karakters
Plagiaat is een belangrijke factor in het leven van een dwangmatige leugenaar. Dit gaat vaak gepaard met draaien en kromtrekken van verhalen die zijn gehoord van collega's, kennissen, of film verhaallijnen met geloofwaardige avonturen die zou hebben plaatsgevonden in het leven van de leugenaar. Deze verhaallijnen in elkaar zetten kost een hoop tijd aan de kant van het individu, omdat de grootste angst van een dwangmatige leugenaar is om te worden "ontdekt". Natuurlijk, veel van deze inspanning wordt onbewust gedaan, wat resulteert in individuen die niet in staat zijn om te herinneren dat het verhaal een leugen is. Als een dwangmatige leugenaar was verbonden aan een leugendetector machine, is het waarschijnlijk dat hun verklaringen zouden overkomen als de waarheid, gewoon omdat ze het zo vaak hebben herhaald dat ze oprecht geloven dat de gefabriceerde gebeurtenis daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.
•Laag zelfbeeld
Veel gevallen van dwangmatige liegstoornissen kan worden toegeschreven aan lage gevoelens van eigenwaarde en een minderwaardigheidscomplex. Deze factoren beïnvloeden meestal individuen te zoeken naar alternatieve methoden, waaronder liegen of verhalen verzinnen, om zich beter te voelen over zichzelf. Echter, wanneer de oneerlijkheid en valse pogingen mislukken om indruk te maken die rond de dwangmatige leugenaar hangen, zakt hun gevoel van eigenwaarde nog lager, wat nog extremere verzinsels aan de oppervlakte laat komen.
•Persoonlijkheidsstoornissen en verslaving
De twee belangrijkste persoonlijkheidsstoornissen die bijdragen aan de ontwikkeling van dwangmatig liegen is bipolaire stoornis en ADHD. Bipolaire stoornis veroorzaakt getroffen personen intense langdurige emotionele hoogte- en dieptepunten te ervaren, ze zinken in de diepten van depressie, maandenlang in een tijd voordat je naar de manische fase gaat, die net als ADHD functioneert. Zodra het individu de manische fase is ingegaan, hebben ze meer kans om oneerlijk gedrag en spraak te verkondigen, wat uiteindelijke kan leiden tot een dwangmatige liegstoornis. Personen die getroffen zijn met ADHD ervaren veel van hetzelfde, omdat de aandoening hen beïnvloedt om impulsief gedrag vertonen. Verslaving aan drugs, alcohol, gokken, of andere soortgelijke factoren veroorzaakt vaak dat mensen liegen over hun verblijfplaats of acties, die mogelijk kunnen leiden tot de ontwikkeling van dwangmatig liegen.
Symptomen en tekenen van pathologisch liegen
Inzicht in de tekenen van pathologisch liegen zal je helpen te identificeren als iemand die je kent lijdt aan deze vorm van liegstoornis. Pathologische leugenaars zijn verslaafd aan liegen, en deze vorm van regelmatige misleiding wordt vaak geassocieerd met een andere psychische aandoening. Met behulp van een lijst van veel voorkomende symptomen kan je helpen iemand met een echte verslaving aan liegen te identificeren.
Pathologisch liegen, die ook bekend staat als dwangmatig, chronische, of gewoon liegen, is niet een psychische stoornis; het heeft geen gedocumenteerde lijst van symptomen. Echter, kunnen pathologische leugenaars de volgende gemeenschappelijke kenmerken delen.
•Individuelen hebben ook last van psychiatrische problematiek of persoonlijkheidsstoornissen
Volgens Psychology Today, terwijl dwangmatig liegen zelf geen diagnosticeerbare geestelijke ziekte is, wordt het vaak gecorreleerd met een aantal van de persoonlijkheid en psychische stoornissen. Pathologisch liegen is een veel voorkomend symptoom bij een aantal psychische problemen, zoals borderline persoonlijkheidsstoornis en narcistische persoonlijkheidsstoornis. Als iemand die je kent een diagnose van een psychische aandoening of een persoonlijkheidsstoornis heeft ontvangen, wees je ervan bewust dat hij of zij een dwangmatige leugenaar zou kunnen zijn als andere symptomen ook aanwezig zijn.
•Leugens brengen aandacht aan de persoon
Therapeut Mark Tyrell, oprichter van Uncommon Solutions, suggereert dat een aantal mensen die pathologisch liegen dat doen om hulp te zoeken. Personen die op het toneel willen staan, waar ze ook zijn zodat ze verzonnen verhalen kunnen vertellen, om de interesse van mensen te krijgen. Deze types van mensen hunkeren naar een publiek en vorm van aandacht zoeken, leidt hen om nog meer te liegen. Daarom, als je iemand ziet die voortdurend aandacht van anderen vraagt, op zoek naar gedrag, dan hij of zij kan ook liegen om deze behoefte te ondersteunen.
•Verhalen zijn onmogelijk te geloven
De Psychiatrische Times stelt dat dwangmatige leugenaars vaak ongelooflijke verhalen zullen vertellen, en dat de leugens die ze bevatten ook absoluut zinloos kunnen lijken. In feite kan een dwangmatige leugenaar zelfs leugens vertellen die voor zichzelf belastend is. Terwijl bijna iedereen soms verhalen overdrijft, doet een pathologische leugenaar het een groot deel van de tijd. Als je merkt dat elke keer dat iemand je een verhaal vertelt, je met kaak naar de grond valt, dan komt dat waarschijnlijk omdat het niet waar is. Als dit regelmatig gebeurt, kan de persoon een pathologische leugenaar zijn.
•Het liegen laat de persoon of situatie er beter uitzien
Een pathologische leugenaar geeft mogelijk nooit toe dat het leven moeilijk is. In plaats daarvan zal hij of zij ofwel alleen discussiëren over de gelukkige tijden of verhalen verzinnen om ongelukkige gebeurtenissen te vervangen. Volgens therapeut Mark Tyrell, is deze vorm van zelfverheerlijking vrij gebruikelijk bij mensen met dwangmatige leugens. Als je merkt dat iemand voortdurend verhalen vertelt dat hun leven er beter uitzien of spannender lijkt dan het is, kan dit een teken zijn dat de persoon een pathologische leugenaar is.
•Constant slachtoffer spelen
Aan de andere kant, zoals vermeld in Psychiatric Times, kunnen pathologische leugenaars ook een slachtofferrol aannemen, in het licht van slachtofferschap om aandacht te krijgen. Iemand die altijd lijdt aan een andere ziekte of voortdurend een slachtoffer heeft ofwel pech heeft, is waarschijnlijk een pathologische leugenaar. Net zoals sommige pathologische leugenaars over het goede in hun leven liegen, zal een aantal van hen slechte dingen verzinnen die gebeuren met hen voor de aandacht. Als het aantal verschrikkelijke gebeurtenissen die zijn gebeurd bij deze persoon drastisch hoog zijn, spaar je vermogen om de verhalen te snel te geloven, dit kan een teken zijn van pathologisch liegen zijn.
•Individu heeft een laag of negatief zelfbeeld
Volgens het tijdschrift van Sociale en Klinische Psychologie, scoort een laag zelfbeeld hoog onder de vermoedelijke oorzaken van gedragsproblemen. Mensen met een laag zelfbeeld hebben meer kans om symptomen van pathologisch liegen aan te tonen, omdat ze zichzelf beter proberen te maken over hoe ze eruit zien, hun prestaties, en wat ze in het leven doen. Terwijl een laag zelfbeeld lang niet altijd op een pathologische leugenaar wijst, kan het in combinatie met regelmatige stretching van de waarheid, een signaal zijn dat deze persoon hulp nodig heeft.
Het identificeren van een pathologische leugenaar
Hoe weet ik of iemand pathologisch (herhaaldelijk, en met een doel) liegt? Als je weet hoe mensen pathologisch liegen kan je het vrij makkelijk herkennen. Om te bepalen of iemand een pathologische leugenaar is, heb je het nodig om een beetje over zijn of haar geschiedenis te weten, evenals de huidige psychologische stabiliteit van deze persoon. Dit zijn twee van de belangrijkste indicatoren van een mogelijke onderliggend probleem:
Kennis van de persoonlijke geschiedenis van het individueel:
Het kennen van de geschiedenis van een pathologische leugenaar zal je helpen om de patronen te zien in zijn of haar leugens. Sommige mensen zullen alleen maar liegen over het heden, maar anderen maken een compleet nieuw leven voor zichzelf. Als je bijvoorbeeld je vriend al vanaf de lagere school kent, weet je waarschijnlijk veel over zijn of haar jeugd. Als deze vriend aan andere mensen vertel dat hij of zij thuis een kansarm leven heeft gehad, maar je weet dat het een feit is dat hij of zij geen kansarm leven heeft gehad, dan kun je beginnen te vermoeden dat dit individu een pathologische leugenaar is.
Begrip van Psychologische Stabiliteit van de individuele::
Psychologische stabiliteit is de andere factor bij het bepalen of iemand een pathologische leugenaar is. Veel mensen liegen gewoonlijk als gevolg van een psychische aandoening zoals bipolaire stoornis, borderline persoonlijkheidsstoornis of depressie. Veel psychische aandoening patiënten hebben misvattingen over wat de realiteit is. Hun vervormde percepties maken het moeilijk voor hen om te begrijpen wat vals en waar is. Dit wil overigens niet zeggen dat alle personen die lijden aan een psychische aandoening onbewust zullen liegen.
Suggereer professionele hulp:
Als je vermoedt dat iemand waarvan je houd een probleem met pathologisch liegen heeft, zoek dan hulp van een gekwalificeerde therapeut. Als de persoon die dwangmatig liegt geen hulp zoekt, bepaal alvast je eigen grenzen om te voorkomen dat de leugens pijn doen.
Behandeling van liegen
Het moeilijkste aspect van het verstrekken van de behandeling aan personen die getroffen zijn met een dwangmatige liegstoornis is het feit dat de persoon zelf de behoefte moet hebben om te zoeken naar de behandeling, en kan deze niet in ontvangst nemen tegen zijn of haar wil in. De persoon moet erkennen dat hij of zij een probleem heeft en dat het in feite een probleem is. Als de persoon geen fout ziet in zijn of haar oneerlijke spreken, dan zou elke benadering van behandeling zinloos zijn.
Maar voor de mensen die zodanig naar behandeling zoeken, kan een compulsieve liegstoornis worden overwonnen door het gebruik van gedragsverandering. Dit kan worden bereikt met CGT (cognitieve gedragstherapie, therapie om valse overtuigingen om te buigen naar ware), een counselor speelt de rol van een kennis of ander persoon en het gesprek met de dwangmatige leugenaar helpt bij het verdrijven van de gewoontes van liegen.
Sommige mensen kennen een kennis, collega, vriend of familielid als een dwangmatige leugenaar. Ze liegen als er geen enige reden voor lijkt zijn, en bij de gevolgen van het liegen lijken de voordelen van de leugen op te wegen tegen de nadelen. Aan buitenstaanders vertelt de persoon leugens over bijna alles en nog wat, en lijkt het bijna dwangmatig te doen, alsof de persoon zelf niet kan stoppen met liegen. Behandeling van dwangmatig liegen is ingewikkeld, maar niet onmogelijk.
Het is belangrijk om te weten wanneer je een behandeling voor liegen moet zoeken. Je geestelijke gezondheidszorg (GGZ) kan een groot deel van de tijd doorbrengen in het behandelingsproces om ervoor te zorgen dat hij of zij alles over je situatie weet om een nauwkeurige diagnose te stellen. Als liegen je meest prominente zorg is, onthou dat het deel zou kunnen uitmaken van een aantal verschillende aandoeningen, het kan je gedrag zijn in verband met je ervaringen, of worden veroorzaakt door een aantal andere verschillende redenen. Je arts zal het liegen willen differentiëren in de context van je leven en aandoeningen.
Liegstoornissen:
Extreem liegen wordt beschouwd als onderdeel van een verscheidenheid van aandoeningen, en wordt altijd binnen de context behandeld. Verslavingen zoals verslaving aan gokken zijn gelegen als een van de symptomen van de aandoening. Meestal wordt extreem liegen geassocieerd met psychische stoornissen in de genoemde DSM-5 alsmede andere soorten complicaties, zoals:
•Persoonlijkheidsstoornissen (narcisme, borderline, antisociale en theatrale)
•Nagebootste stoornis (liegen over het hebben van een ziekte om aandacht te vragen)
•Malingering (liegen om gevolgen te voorkomen)
•Verzinsels (liegen om perioden van geheugenverlies te dekken)
•Pathologisch liegen
Er is veel discussie over pathologisch liegen, waaronder het verstrekken van een uniforme definitie van wat het is en de klinische manifestaties. Sommigen vinden dat extreem liegen kan optreden bij de afwezigheid van andere psychische stoornissen. Anderen vinden dat dit zelden tot nooit gebeurt. Hoe dan ook, zal je arts je een volledige beoordeling van je liegstoornis willen geven, in het kader van veel verschillende factoren.
Verwerkingsproces:
Sommige stoornissen, zoals persoonlijkheidsstoornissen, hebben extreem lieggedrag als deel van de aandoening. Wanneer een persoon wordt behandeld voor extreem liegen, wordt de persoon beoordeeld voor andere symptomen of levensbedreigende situaties die kunnen bijdragen aan pathologisch liegen, zoals mishandeling of verwaarlozing. Dit helpt artsen pathologisch liegen te behandelen in het kader van het leven van de ervaringen van de persoon.
Aangezien liegen op zichzelf een symptoom van vele andere aandoeningen kan zijn, begint de behandeling met een zorgvuldige, grondige beoordeling en diagnose.
Interview en observatie:
De GGZ zal een aantal interviews en observationele technieken met je doen, om een goed beeld van je te krijgen als hele persoon. Ze zullen je vragen stellen over je jeugd, je huidige problemen, je levenservaringen, en vele andere vragen. Dit helpt de professional te leren leren over wie je bent, waar je vandaan komt, evenals andere aanwijzingen uit je verleden en heden die ze kunnen helpen bij het begrijpen van het probleem van het liegen en hoe het relevant is in je leven.
Behandelingsplan van aanpak:
Behandeling voor overmatig liegen, pathologisch liegen, of liegen in verband met een stoornis is een zeer individueel plan om je te helpen de controle over je lieggedrag te krijgen. De behandeling kan variëren afhankelijk van het type stoornis en de ervaringen die tot chronische liegen leiden.
Meestal zal liegen worden behandeld in de context van andere aandoeningen. Hier zijn een aantal opties voor de behandeling van een aantal aandoeningen die lieg als een inherent onderdeel van de aandoening hebben:
•Borderline persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door wisselingen tussen emotionele uitersten, bijvoorbeeld het definiëren van mensen als slecht of goed met geen grijze gebieden ertussen. Dialectische gedragstherapie wordt vaak beschouwd als de beste behandeling van keuze voor deze aandoening. Deze behandeling vereist individuele en groepstherapie sessies op een wekelijkse basis. Ook de voltooid de persoon huiswerkopdrachten en werkt hij of zij aan het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Anti-productief gedrag zoals liegen zal worden beschouwd in de behandeling om je te helpen betere coping vaardigheden (omgaan met liegen) te ontwikkelen en je te helpen begrijpen waar het gedrag vandaan komt. Sommige geneesmiddelen, zoals antipsychotica, antidepressiva en stemmingsstabilisatoren kunnen nuttig zijn voor de behandeling van sommige van de symptomen van borderline persoonlijkheidsstoornis. Echter, patiënten moeten zorgvuldig worden beoordeeld voor suïcidale neigingen, zoals sommige medicijnen suïcidale gedachten versterken, plus moet er goed worden nagedacht of medicatie wel de juiste manier van behandeling is – in tegenstelling tot gedragstherapie – vanwege de risico's op ernstige bijwerkingen, verslaving en complicaties die medicijnen met zich meebrengen.
•Pathologisch gokken heeft liegen als onderdeel van de symptomen. Een pathologische gokker zal liegen om zijn of haar verslaving te verbergen, vooral wanneer de verliezen zich opstapelen in de tienduizenden euro's. Dwangmatige gokkers hebben vaak ook nog andere verslavende aandoeningen. Daarom is het misschien verstandig om ook te worden beoordeeld voor andere verslavingen. Gokverslaafden kunnen een deel van anonieme gokkers groepen worden, ze kunnen terecht bij Jellinek, Novadic en andere verslavingszorg instellingen, en kunnen ook individuele psychotherapie volgen om de verslaving te overwinnen en het liegen als dekmantel voor hun gedrag te stoppen. Medicijnen zoals "serotonineheropnameremmers, opioïden en stemmingsstabilisatoren" werden onderzocht bij de behandeling van dwangmatig gokken. Elke bleek een aantal voordelen in gokverslaving te hebben tegen anamnese en symptomen en triggers voor het gokken. Echter, het gebruik van medicijnen voor pathologisch gokken zijn nog in studie, plus ze werken slechts tijdelijk en komen altijd met risico's op ernstige bijwerkingen, complicaties en verslaving. Naast dat een stoppende gokker sneller naar een “fles drank” zou kunnen grijpen, geldt dat ook voor medicijnen. Beter is behandeling via psychotherapie.
•De behandeling van antisociale persoonlijkheidsstoornis is bijzonder uitdagend, en veel mensen zullen waarschijnlijk alleen maar de behandeling aangaan als het hof het heeft bevolen. Voor antisociale persoonlijkheidsstoornis, zijn psychotherapie en cognitieve therapie mogelijke behandelingen van deze groep mensen. Zoals bij veel persoonlijkheidsstoornissen, wordt geen medicatie specifiek goedgekeurd voor de behandeling van antisociale persoonlijkheidsstoornis. Sommige medicijnen, zoals antidepressiva of antipsychotica kan gebruikt worden om de symptomen van deze aandoening tijdelijk te behandelen.
Hulp bij liegen:
Als je een dwangmatige leugenaar kent en geïnteresseerd bent in een behandeling voor deze persoon, weet dat dit een zeer moeilijk ding is om te doen. Meestal wanneer een persoon liegt, probeert de persoon waarschijnlijk een negatieve uitkomst te vermijden, zal hij of zij liegen om aan zijn of haar behoeften te voldoen, of probeert hij of zij de waarheid van hem of haarzelf te verbergen. Als de persoon nog steeds in een staat van ontkenning leeft, kan het therapeutisch proces niet worden gedwongen op de persoon, en kan het eigenlijk alleen meer kwaad dan goed doen.
Als liegen je leven overneemt, je relaties verpest, en je professionele potentieel hindert, dan zou je eens om advies kunnen vragen bij een professionele geestelijke gezondheidszorg medewerker.